W zasadzie można by zacząć ten wpis od zdania: witamina A jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Bardzo często piszemy w ten sposób o wielu witaminach, czy mikro i makroelementach. Na dodatek to wszystko prawda, nasz organizm jest tak skonstruowany, że wszystko ze wszystkim, każdy układ z innym układem, narząd z narządem tworzą całość i potrzebują siebie nawzajem, aby jakość naszego życia była jak najlepsza. Dzisiaj trochę więcej o witaminie A, o której krąży tyle samo faktów, co mitów w społecznej świadomości.
Witamina A
Witamina A to grupa związków chemicznych, które zaliczane są do retinoidów, które są niezbędnym składnikiem pokarmowym. W zależności od wieku, płci, ciąży, czy okresu karmienia potrzebujemy od 400 do nawet 1300 µg RAE (Retinol Activity Equivalents – miara mikrogramów równoważnika retinolu aktywności witaminy A). Witamina A bierze udział w syntezie hormonów steroidowych, dojrzewania komórek naszej tarczy ochronnej, czyli układu odpornościowego, wpływa na prawidłową budowę kości, szkliwa zębów, ale jest też składnikiem barwnika siatkówki oka. Warto wiedzieć, że witamina A bierze udział produkcji plemników i późniejszym rozwoju zarodka. Jeśli brakuje nam w organizmie tej witaminy, to z pewnością nasze włosy nie będą lśniące, to samo ze skórą i paznokciami, im także zabraknie blasku. Nie bez powodu retinol jest składnikiem bardzo wielu kremów pielęgnacyjnych. Przyspiesza on złuszczanie martwego naskórka i wpływa na regenerację skóry. W głębszych warstwach następuje synteza włókien kolagenowych dzięki którym skóra wygląda młodo i jest sprężysta.
Ale uwaga: retinol w kontakcie z promieniowaniem UV może skutkować podrażnieniem i przebarwieniami na skórze. Najlepiej więc stosować preparaty z retinolem na noc, w okresach, gdy nasłonecznienie jest o wiele mniejsze, jak na przykład zimą, a w dzień używać kremów z filtrem przeciwsłonecznym.
Dowiedziono, że związki pochodne retinolu mają dobry wpływ na leczenie trądziku. Właściwości substancji takich jak kwas retinowy, izotretynoina, adapalen, tazaroten zmniejszają aktywność gruczołów łojowych, hamują sebum i rozwój bakterii.
Witamina A ma właściwości przeciwutleniające. Prekursor witaminy A, beta – karoten, w wątrobie ulega przemianie stając się retinolem, a ten jest silnym antyoksydantem. Między innymi hamuje utlenianie cholesterolu, poprawia odporność, zmniejsza ryzyko wystąpienia niektórych nowotworów, ale jeśli ktoś nałogowo pali papierosy, to zbyt duża ilość beta – karotenu w organizmie zwiększa ryzyko raka płuc!
Słusznie większość z nas uważa, że witamina A ma wpływ na utrzymanie pięknej opalenizny. Prowitamina A zmniejsza wrażliwość na promieniowanie UV, ochrania skórę przed fotostarzeniem i faktycznie potęguje efekt opaleniany.
Niedobór witaminy A
Niedobór tej witaminy objawia się łamliwością włosów, paznokci, suchością oczu i skóry, kurzą ślepotą (zaburzenia widzenia w słabym oświetleniu), spadkiem odporności, które prowadzą do bardzo częstych infekcji, brakiem apetytu, trądzikiem, częstymi biegunkami, a nawet z zahamowaniem wzrostu u dzieci, czy problemami z płodnością, Aby upewnić się, że za podobne objawy odpowiada obniżona wartość witaminy A dobrze jest wykonać badanie krwi na poziom witamin i składników mineralnych.
Nadmiar witaminy A
O ile suplementacja jest czymś, bez czego trudno jest w obecnych czasach zachować pełnię zdrowia, o tyle należy obserwować reakcję organizmu, bo zbyt wiele witamin może spowodować konkretne zaburzenia w organizmie. Nadmiar witaminy A może być niebezpieczne dla wątroby, w której witamina gromadzi się i może być toksyczna. Jeśli więc sięgacie po tran i podajecie go swoim dzieciom, to świetnie, ale należy stosować się do zaleceń dawkowania zamieszczonych przez producenta.
Najczęstsze objawy przedawkowania witaminy A to: osłabienie, nudności, drażliwość, bóle głowy, wymioty, żółtopomarańczowe, charakterystyczne nienaturalne zabarwienie skóry, łysienie, zaburzenia menstruacji, uszkodzenie wątroby.
W jakich produktach jest najwięcej witaminy A?
Najwięcej witaminy A znajduje się w produktach pochodzenia zwierzęcego, jak wątroba, tran, żółtko jaja kurzego, mleko, masło i inne produkty mleczne. Znajdziemy też witaminę A w produktach roślinnych, na przykład w szpinaku, sałacie, brokułach, marchwi, dyni, czerwonej papryce, pomidorach, w niektórych owocach, takich jak morele, arbuz, śliwki, pomarańcze, melony, brzoskwinie, czy wiśnie. Trzeba pamiętać, że witamina A rozpuszczalna jest w tłuszczach, dlatego jedząc dane grupy produktów w posiłku powinny one występować. Witaminy takie jak B, C, D i E oraz wapń, fosfor, cynk zwiększają przyswajanie witaminy A. Natomiast kofeina, alkohol i nikotyna znacznie obniżają jej przyswajalność przez organizm.