Barwinek pospolity (Vinca minor) jest śliczną rośliną ozdobną niepozbawioną właściwości leczniczych. Ten drobny kwiatuszek miał też istotną rolę w tradycji ludowej, uprawiany na Śląsku od XVII wieku, leczył i jak wierzono miał znaczenie magiczne. Z ziela barwinka tworzono palmy na Niedzielę Palmową, a potem przechowywano w domostwach, ponieważ wierzono, że taka palma ochrania przed kataklizmami, czy złymi urokami. Również panny młode w dniu zaślubin przyozdabiały swoje głowy wiankami z barwinka na szczęście. Barwinek musiał też znaleźć się w tak zwanej rózdze weselnej. Także w dniu święta Matki Boskiej Zielnej świecono bukiety z barwinkiem i te również zachowywano przez cały rok w domach. Ponieważ barwinek jest rośliną zimozieloną był symbolem wiecznego życia, toteż często spotykało się ta roślinę przy grobach na cmentarzach.
Skąd pochodzi barwinek?
Barwinek pochodzi z obszarów śródziemnomorskich, występuje w Europie środkowej i południowej, na Kaukazie oraz w Azji Mniejszej. W naszym kraju często możemy go zaobserwować w lesie liściastym, w zaroślach, a także w przestrzeni publicznej, na przykład w parkach i na skwerach.
Charakterystyka barwinka
Barwinek pospolity jest niedużą krzewinką należącą do rodziny toinowatych (jest to rodzina roślin okrytonasiennych z rzędu goryczkowców, która obejmuje ponad 4,5 tysiąca gatunków). Dorasta do 20 cm wysokości, ma cienką i wiotką łodygę, która płoży się i zakorzenia, a z niej wyrastają pędy uwieńczone kwiatkami. Kwiatki są barwy jasnofiołkowej i kwitną od kwietnia do maja, ale w sierpniu i wrześniu barwinek ponownie wydaje kwiaty. Liście barwinka są skórzaste, koloru ciemnozielonego o eliptycznej lub lancetowatej budowie, wyrastają naprzeciwlegle.
Owocem barwinka jest mieszek zawierający nasionka, a surowcem zielarskim jest ziele Herba Vincae minoris. Roślina jest pod ścisłą ochroną, a w celach leczniczych pozyskuje się ją z upraw.
Uwaga: barwinek jest trujący! Zawiera bowiem pubescynę, wininę, minorynę, które w większej ilości mogą zmniejszyć ciśnienie krwi, wywołać problemy oddechowe i zaburzyć pracę serca. Często roślina trafia dla ozdoby do koszyczków wielkanocnych, ponieważ akurat w tym czasie kwitnie, ale uważajmy!
Jak uprawiać barwinka?
Barwinek lubi półcień lub zupełnie zacienione stanowiska. Gleba powinna być żyzna, dobrze przepuszczalna i wilgotna. Rozsadzić ukorzenione pędy najlepiej w kwietniu, albo na jesień, we wrześniu. Należy zachować odstęp około 10 – 20 cm.
Zbiór i suszenie
Barwinek zbiera się wtedy, gdy kwitnie i suszy w temperaturze do 45 stopni Celsjusza. Najlepiej jednak jest pozostawić ziele w przewiewnym miejscu rozkładając pojedynczą warstwą. Tak przygotowane ziele trzymamy w ciemnym miejscu w szczelnych pojemnikach.
Jakie ma działanie barwinek?
Barwinek pospolity wpływa na obkurczanie się naczyń krwionośnych. Obniża też ciśnienie krwi, poprawia krążenie mózgowe, ma działanie przeciwmiażdżycowe, wzmacniające organizm, a także przeciwkrwotoczne. Roślina odtruwa, uspokaja, poprawia odporność, ma działanie antyseptyczne, wpływa na poprawę trawienia i wspomaga szybsze gojenie się ran.
Barwinek jest ceniony ze względu na wysoką zawartość alkaloidów takich jak izowinkamina, perwincyna, wincyna, leukoantocyjanidyna i kwas ursolowy. Winblastyna i winkrystyna zawarte w barwinku są substancjami przeciwnowotworowymi i stosuje się je przy ostrych białaczkach. Winkamina i izowinkamina mają działanie hipotensyjne, czyli obniżające ciśnienie.
Preparaty z barwinkiem w składzie hamują krwawienia, obniżają ciśnienie, łagodzą stany zapalne błon śluzowych i są pomocne w leczeniu egzemy.
Jak stosować barwinek?
Wyciągi z barwinka stosuje się na zaburzenia pamięci i postrzegania, zastoje żylne, zapalenia żył, choroby wieńcowe, miażdżycę, nadciśnienie, nerwicę, osłabienie, biegunki, krwawienia, nieżyty jelit, migreny, zawroty głowy i stany zapalne skóry.
Środki ostrożności
Barwinka powinny unikać kobiety w okresie ciąży i karmiące oraz małe dzieci.
Źródła: Ziołowe królestwo, Wyd. Publicat S.A., Poznań.
Fot.: Wikipedia / Pixabay.com