Biofeedback jest metodą mniej popularną, niż wizyty u psychologa lub psychiatry, ale została uznana za inną formę psychoterapii w wykazie procedur medycznych ICD-9. W naszym kraju nie jest refundowana przez NFZ, ale w USA i kilku innych krajach Europy zachodniej owszem. Czym jest biofeedback i w jakim celu się go stosuje?
Biofeedback
Zdarza się, że stres i brak pewności siebie determinuje nasze życie. Nawet jeśli mamy wszystko, czego potrzeba do szczęśliwego życia, to wciąż ponosimy porażki, nie radzimy sobie ze stresem, nie potrafimy się skoncentrować na tym, co robimy, myśli pędzą w naszej głowie i nigdy nie zwalniają. Z takimi trudnościami zmagają się nie tylko dorośli, ale też dzieci. Nawet u sportowców, którzy wciąż rozwijają swoje ciało, poszerzają jego zakresy, to wychodząc na boisko lub ring w zasadzie od razu są przegrani. Wszystko, dosłownie wszystko zaczyna się w głowie. A skoro o tym wiemy i przyjmujemy ten fakt za pewnik, to możemy coś z tym zrobić. Tym „czymś”” jest wyjątkowy trening mózgu.
Biofeedback, inaczej biologiczne sprzężenie zwrotne, to metoda terapii polegająca na monitorowaniu zmian fizjologicznych zachodzących w organizmie za pomocą specjalnego urządzenia. Dzięki niemu lepiej wiemy w jaki sposób myśli wpływają na reakcje naszego ciała. Dzięki tej wiedzy możemy wykształcić sobie świadomą kontrolę tych reakcji. W normalnych warunkach trudno nam kontrolować fale mózgowe i napięcia. Biofeedback wykorzystywany z powodzeniem bywa u dzieci i dorosłych cierpiących na stany lękowe, depresję, zaburzenia koncentracji, nadpobudliwość, padaczkę, słabą wytrzymałością na czynniki stresowe, a nawet zaburzenia autystyczne.
Nadrzędnym celem biofeedback jest więc odczytanie konkretnych parametrów organizmu i przetworzenie ich w taki sposób, aby można było określić jak myśli wpływają na zaburzone reakcje ciała. Wtedy możemy przejąć kontrolę nad tym, co było nieświadome, uznawane za chorobowy objaw. Metoda jest wykorzystywana również w sporcie, psychologii i technologii.
Co mierzą urządzenia do feedback? Komputer odbiera informacje o procesach zachodzących w ciele i przetwarza je na odczytywalne znaki. Istnieje kilka rodzajów biofeedbacku w zależności od celu badania.
Biofeedback EEG lub inaczej neurofeedback, to analiza fal mózgowych w różnych stanach zachodzących w ośrodkowym układzie nerwowym. Neurofeedback ma postać gry komputerowej lub animacji i jest swego rodzaju treningiem przywracającym prawidłowe „ustawienia” w mózgu. Na tej podstawie prowadzone są badania służące stworzeniu funkcjonalnego interfejsu mózg – komputer.
Biofeedback EMG wykorzystuje elektromiografię, czyli badanie mięśni i nerwów, w których gromadzą się napięcia na skutek stresu. Taki rodzaj biofeedbacku stosowany jest na przykład w zaburzeniach lekowych.
Biofeedback GSR mierzy aktywność współczulnego ukłądu nerwowego i może okazać się skuteczny w leczeniu nadpotliwości i niewielkiego nadciśnienia tetniczego.
Biofeedback RSA wykorzystuje zapis EKG z akcji serca i zapisuje ja w postaci graficznej. Metoda ta skuteczna jest w profilaktyce chorób sercowo – naczyniowych, leczeniu nadciśnienia, układu oddechowego, migren i problemów z agresją.
Biofeedback temperaturowy polega na pomiarze temperatury dalszych części kończyn i leczy się w ten sposób choroby z nimi związane, jak reumatyzm, czy zaburzenia funkcji naczyń krwionośnych.
Biofeedback oddechowy wizualizuje czynności oddechowe i służy leczeniu chorób układu oddechowego, jak również z powodzeniem stosowany jest u osób z epilepsją.
Ciekawostka…
Z biofeedbacku korzystali astronauci NASA. Wskutek tych doświadczeń i odkrycia, że nasz mózg ma umiejętność wyuczenia się nowego wzorca pracy. Nasz mózg emituje różnej częstotliwość fale (alfa, beta, gama, delta, theta) i na przykład alfa związane są z relaksem. Biofeedback za pomocą EEG może pomóc nauczyć mózg osiągania tego stanu. Z takich metod korzystał na przykład Adam Małysz, Kamil Stoch, czy Paweł Wojciechowski.
Nasze myśli mają ogromną moc, skoro są w stanie wpływać na reakcje organizmu. Możemy dzięki nim zachorować, ale analogicznie również pomóc sobie, wyjść z chorób. Oprócz myśli kluczowy jest też oddech, który wpływa na funkcjonowanie naszego autonomicznego układu nerwowego.
Jak szybko działa feedback? W zależności od źródeł poprawa obserwowana było po mniej więcej trzydziestu treningach. Pacjenci lepiej są w stanie skoncentrować swoją uwagę, zmniejszała się nadruchliwość w nerwowych sytuacjach, zmniejszały się napady agresji i chwiejnośc emocjonalna.
Biofeedback nie powinien wywoływać skutków ubocznych. Jest po prostu zapisem komputerowym przekazującym trenującemu informację zwrotną (z angl. feedback). A co przekazałby Tobie Twój mózg?