Szanta kojarzy się bardziej z piosenką żeglarską, niż z ziołem leczniczym, ale szanta zwyczajna (Marrubium vulgare) istnieje i znana jest już od starożytności. Z całą pewnością nie jeden raz usuwaliście ją ze swoich ogródków zaliczając do niepotrzebnych chwastów. Nic bardziej mylnego! To zioło lecznicze. Starożytni medycy, czy też szamani używali szanty zwyczajnej na dolegliwości górnych dróg oddechowych. Chorym na gruźlicę dziesiątkującą ludzi w tamtym czasie podawano specjalny sok z szanty z dodatkiem miodu. Szanta ma bowiem bardzo gorzki smak. Ponadto wierzono, że ziele to ochrania przed złem, toteż noszono je przy sobie dla odgonienia złych mocy.. W XVIII wieku leczono szantą suchoty poprzez wdychanie oparów gotującego się z szanty i kilku innych leczniczych ziółek z przyklasztornych ogródków.
Szanta pochodzi aż z Azji Centralnej i doskonale czuje się w naszym klimacie. Występuje w strefie umiarkowanej półkuli północnej, można ją znaleźć na przydrożach, łąkach, w pobliżu domów i ogrodach. Jest rośliną miododajną, tym bardziej nie warto jej tępić.
To roślina wieloletnia z rodziny jasnotowatych. Może dorosnąć do około 50 cm wysokości. Kwitnie od czerwca do września i w tym czasie kilkukrotnie można pozyskać surowiec leczniczy. Roślinkę pokrywa tak zwany biały kutner, czyli gęste, poskręcane włoski, które są doskonale wyczuwalne opuszkami palców. Owocem szanty jest trójkanciasta niełupka, zaś surowcem zielarskim jest ziele (Herba Marrubii).
Co zawiera szanta zwyczajna?
Zawiera związki dwuterpenowe (marubinę), garbniki (7%), śluzy, olejek eteryczny, fitosterole, trójterpeny, cholinę, kwasy organiczne, sole mineralne i cukry.
Działanie
Szanta ma działanie wykrztuśne, ale też moczopędne, uspakajające, żółciopędne, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, reguluje częstotliwość skurczów serca i pobudza soki żołądkowe. Stosuje się też szantę, aby pobudzić krwawienie miesięczne.
Zastosowanie
Zioło można stosować zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Napary są pomocne w nieżytach górnych dróg oddechowych, na zaburzenia menstruacyjne, zaburzenia trawienia, na wątrobę, woreczek żółciowy, na kamicę żółciową, a także na pobudzenie trawienia. Zewnętrznie napar może posłużyć do robienia okładów i przemywania skóry i trudno gojących się ran. Ziele dodaje się też do mieszanek kąpielowych, tak zwanych kąpieli garbnikowych, które są stosowane na schorzenia skóry, odmrożenia kończyn, nadmierną potliwość stóp i hemoroidy.
Szanta ma też zastosowanie w kuchni i jest stosowana w browarnictwie i do produkcji likierów. Cukiernicy też nierzadko używają szanty, ale oczywiście tylko ci, którzy bazują na tradycyjnych i pozbawionych chemicznych dodatków przepisach.
Gorzki smak
Raczej unikamy wszelkich potraw, ziół, o gorzkim smaku, ale nie powinniśmy rezygnować z jedzenia wszystkich smaków: słodkiego, kwaśnego, słonego i gorzkiego. Każdy z nich jest dla nas ważny, a różnorodność odczuwania smaków wpływa na organizm pozytywnie. Gorzki smak wpływa na regulację trawienia i poprawę apetytu. Dlaczego w zasadzie smak gorzki tak źle nam się kojarzy? Z pewnością dlatego, że „mamy wbudowany” mechanizm, który ostrzega nas, że taki gorzki pokarm może być trujący. Żeby złagodzić nieco smak można do naparów o gorzkim posmaku po prostu dodać odrobinę miodu, co jeszcze wzmocni ich działanie.
Zbiór
W czasie kwitnienia zbieramy ulistnione i kwitnące pędy, a także liście odziomkowe, czyli takie, które wyrastają z kłącza, podziemnej nasady łodygi, albo z pełzających po ziemi odłogów. Pędy ścinamy mniej więcej w połowie ich wysokości i suszymy zacienionym i przewiewnym miejscu.
UWAGA!!!
Stosowanie zbyt dużych ilości szanty może doprowadzić do spadku ciśnienia krwi i w związku z tym zaburzeń rytmu serca! Może też wywołać biegunkę i zwiększenie czynności wydalniczych skóry i nerek.