Jeśli spacerujesz w lesie, w parku lub ogrodzie i czujesz słodki, przyjemny, intensywny zapach, który niemal czuć w ustach, to prawdopodobnie gdzieś w pobliżu kwitnie czarny bez. Niesamowicie kojarzące się z początkiem lata białe kwiatostany mają walory lecznicze, a w tym celu można wykorzystywać zarówno kwiaty, jak i jesienne czarne owoce. Gdzie najlepiej zbierać kwiaty czarnego bzu? Zasada jest ta sama, co w przypadku wszystkich roślin, które mamy zamiar wykorzystać w kuchni, czyli z dala od samochodów. Najlepiej zbierać je w lesie lub we własnym ogrodzie. Dlaczego ten aromat warto przenieść do kuchni? Czarny bez działa rozgrzewająco i pomaga złagodzić objawy grypy i przeziębień. Syrop z bzu można bezpiecznie podawać dzieciom, ale porcja syropu z wodą, to zdrowy i przede wszystkim bardzo smaczny napój, który wzmocni odporność.
Tak naprawdę zarówno kwiat czarnego bzu, jak i kora oraz owoce posiadają właściwości lecznicze. Kwiaty mają właściwości wykrztuśne, napotne i pobudzające krążenie. Czarny bez w postaci owoców wspiera oczyszczanie organizmu, pobudza pracę jelit, sprawdza się w walce z wirusami (w tym odpowiedzialnymi za rozwój przeziębienia i grypy). Wiosną warto więc korzystać z kwiatów, a jesienią zebrać owoce dzikiego bzu. Owoce można wysuszyć na suszarce do grzybów, przechowywać w słoiku i dodawać do herbaty. Smakują obłędnie i nadają ciekawy aromat herbacie. Ważne, aby owoce były zalane wrzątkiem! Do takiego naparu można też dodać trochę suszonych płatków dzikiej róży lub bławatka. Owoce czarnego bzu są dosyć cierpkie i mają w sobie wielką moc. Są bogate w witaminę C, witaminy A i B, a także minerały takie jak wapń, miedź, żelazo, potas, fosfor i magnez.
Ponadto zawierają duże ilości antyoksydantów, które owocom nadają ciemny kolor i chronią przed wieloma chorobami (podobnie jak czarna porzeczka i aronia). Czarny bez zawiera duże ilości przeciwutleniaczy tj. kwercetyna, antocyjany czy rutyna. Kwercetyna ma działanie przeciwzapalne i przeciwalergiczne ze względu na zdolność hamowania wydzielania histaminy. Antocyjany chronią przed chorobami układu krążenia i mają właściwości antynowotworowe. Czy wiecie, że antocyjany mają podobne działanie do ibuprofenu? Rutyna zaś działa jako środek przeciwzapalny i wzmacnia naczynia włosowate organizmu, zmniejsza krwawienia i siniaki. Rutyna stosowana jest w leczeniu żylaków i hemoroidów. W przypadku grypy czarny bez jest czarnym koniem wśród specyfików wspomagających jej leczenie i skracających jej objawy. Ale to nie wszystko – dzięki badaniom już wiemy, że czarny bez posiada właściwości antybakteryjne, w tym przeciwko kilku szczepom bakterii paciorkowca Streptococcus pyogenes, które są odpowiedzialne za anginę. Czarny bez może być pomocny w zapobieganiu powikłaniom chorób wirusowych, takich jak bakteryjne zapalenie płuc i w przeciwieństwie do antybiotyków jest produktem naturalnym, bez skutków ubocznych jakie wykazują antybiotyki, a organizm nie uodparnia się na jego działanie.
Wart wiedzieć, że…
- należy zbierać dojrzałe owoce dzikiego bzu (tylko te czarne), niedojrzałe owoce zawierają dużą ilość sambunigryny, która po spożyciu jest rozkładana przez organizm do cyjanowodoru, co może skutkować mdłościami, uczuciem słabości czy wymiotami;
- nie zaleca się spożywania czarnego bzu na surowo (zarówno surowych owoców, jak i jego kwiatów), ze względu na sambunigrynę;
- zarówno owoce, jak też kwiaty czarnego bzu, powinny zostać przetworzone przed spożyciem – podczas suszenia, smażenia czy gotowania sambunigryna ulega rozkładowi. Owoce należy zalać wrzątkiem;
- z suszonych lub świeżych owoców można przygotować rozgrzewający napar: 1 łyżka świeżych lub 1 łyżeczka lekko rozkruszonych suszonych owoców czarnego bzu zalać wrzącą wodą na ok. 10 min.
A oto bardzo prosty przepis na pyszny i w pełni naturalny syrop na przeziębienie i wzmocnienie odporności zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci!
Składniki:
- 1,5 szklanki świeżych owoców czarnego bzu
- 3 szklanki przegotowanej lub mineralnej niegazowanej wody
- 2 łyżki startego na tarce świeżego imbiru
- 1 płaska łyżeczka cynamonu
- 1/2 łyżeczki goździków mielonych lub 1 cały
- 1/3 szklanki miodu
Przygotowanie:
Świeże owoce czarnego bzu należy dobrze umyć. Owoce dokładnie przeglądamy, gdyż mogą zdarzyć się czerwone, niedojrzałe kuleczki, które musimy odrzucić. Do garnka wkładamy wszystkie składniki za wyjątkiem miodu i gotujemy na wolnym ogniu ok. 30-45 minut. Gdy wywar ostygnie i będzie tylko lekko ciepły należy przy użyciu sitka oddzielić pulpę od soku. Dodajemy miód i dokładnie mieszamy. Syrop trzeba przechowywać w lodówce lub zapasteryzować jak inne przetwory na zimę.
A na lato… Koniecznie zimna herbata z czarnym bzem! To najprostszy sposób na wykorzystanie kwiatów czarnego bzu. Można wykorzystać w tym celu świeże (na jeden kubek wystarczy jeden baldach kwiatowy) lub suszone kwiaty (1-2 łyżeczki). Wystarczy zalać je wrzącą wodą i zostawić na 5-10 minut do zaparzenia, ewentualnie dosłodzić do smaku miodem. Po schłodzeniu i dodaniu kostek lodu, to napój doskonale orzeźwiający i w dodatku super zdrowy!
Innym, orzeźwiającym pomysłem na upalne letnie dni jest… lemoniada, oczywiście z czarnym bzem w roli głównej!
Składniki:
- 2 szklanki świeżych białych kwiatów czarnego bzu
- 1 litr wody
- 1 szklanka soku z cytryny (można pomieszać limonkę z cytryną)
- miód do smaku
Przygotowanie:
Aby oczyścić kwiatostany bzu należy nimi po prostu potrząsnąć kilkukrotnie. W przypadku kwiatów bzu czarnego nie jest zalecane ich mycie ze względu na delikatny i niezwykle cenny pyłek! Oddzielamy nożyczkami kwiaty od łodyg i zalewamy wrzątkiem tak, aby przykryć kwiaty. Odstawiamy na godzinę, ale im dłużej, tym aromat stanie się mocniejszy. Gotowy napar przelewamy do dzbanka i uzupełniamy wodą, ale można dodać także wody mineralnej gazowanej, sok z cytryn i miód. Lemoniada musi być schłodzona, wtedy smakuje najlepiej!
Warto wiedzieć i… zasmakować kwiatostanów czarnego bzu smażonych w cieście naleśnikowym! To typowo majowy/czerwcowy przysmak, gdyż do tego celu nadają się jedynie świeże kwiaty!
Smacznego!
