Kiedy już napotkamy na strumyk przy szlaku górskim podczas letnich wycieczek lub będąc nad jeziorem i chcąc po prostu umyć ręce, nie mając przy sobie butelki mydła w płynie lub żelu, można skorzystać z pewnej pospolicie występującej rośliny, która mydli się jak każde znane nam mydło i jest równie skuteczna, co ono! Mydlnica lekarska (Saponaria officinalis) powszechnie nazywana także psim goździkiem, mydlnikiem lub mydłownikiem, to wieloletnia roślina z rodziny goździkowatych. Dorasta do 40 – 70 cm, ma gładką łodygę, rozgałęzioną w górnej części, a kłącze długie i walcowate z licznymi korzeniami. Listki są owalne i lancetowate o delikatnie zaostrzonych końcach. To właśnie pocierając listki pojawia się piana, która przypomina tą powstającą podczas mycia rąk zwykłym mydłem. Okres kwitnienia przypada od czerwca do września. Kwiatki są białe lub różowe wielkości 2-3 cm średnicy i zebrane w graniaste kwiatostany na wierzchołku pędów. Roślina ma mocny migdałowy zapach, bardzo przyjemny. Kiedyś mydlnica wiodła prym jako detergent do prania i odtłuszczania surowej wełny, a także po prostu do mycia, bo ze względu na zawartość związków powierzchniowo czynnych (saponin) świetnie się do tego celu nadaje. W medycynie ludowej mydlnica stosowana była jako środek moczopędny, żółciopędny i przeczyszczający. Na świecie roślina ta występuje w północnej, środkowej i wschodniej Azji, Azji Mniejszej, a w Europie w części środkowej i południowej. W naszym kraju mydlnicę można spotkać prawie wszędzie, w rowach, zaroślach, na podmokłych łąkach i oczywiście jak w najlepszym leśnym hotelu tuż przy źródłach rzek i jezior. Natura widać dba o naszą wygodę, abyśmy wszystko mieli pod ręką!
Jak jeszcze działa Saponaria officinalis? Roślina ma właściwości wykrztuśne, żółciopędne, przeciwobrzękowe, przeciwbólowe, słabo moczopędne i napotne, a także pobudza wydzielanie soków trawiennych. W medycynie naturalnej stosuje się odwary i wyciągi alkoholowe na ostre i przewlekłe nieżyty dróg oddechowych, zaburzenie przemiany materii, stany zapalne skóry, trądzik, a także opryszczkę.
Zewnętrznie odwary służą do przemywania skóry w stanach zapalnych, opryszczce i trądziku, oraz do płukanek na włosy w ostrym zapaleniu skóry głowy łojotokowym i przeciw wypadaniu włosów. Taka kąpiel jest też naturalnym środkiem na łupież. Odwar z korzeni mydlnicy ma zastosowanie w kosmetyce w celu pielęgnacji włosów, ponieważ nadaje im puszystości i blasku. Dlatego bez względu na to, czy mamy problem ze skórą głowy czy nie, możemy sięgnąć po korzenie i przygotować odwar.
W tym celu należy pół łyżeczki rozdrobnionych korzeni zalać jedną szklanką wody letniej. Następnie podgrzewać doprowadzić do wrzenia i gotować powoli pod przykryciem przez 5 minut. Potem odstawić na kolejne 15 minut i przecedzić. Tak przygotowanym odwarem można przemywać skórę głowy, włosy, czy twarz.
Warto pamiętać!!!
Odwar przyjmowany wewnętrznie w zbyt dużej ilości może powodować wymioty i biegunkę.
Zioła nie można używać na otwarte rany.
Nie powinno się także stosować tej rośliny przy przewlekłych nieżytach żołądka i jelit, krwawieniach z przewodu pokarmowego i podczas rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych.
Kiedy najlepiej zbierać mydlnicę? Kłącze wraz z korzeniem (dwu- lub trzyletnich) wykopuje się wiosną lub jesienią. Potem trzeba oczyścić części rośliny z ziemi i usunąć drobne korzenie. Można opłukać, ale jak najkrócej, ponieważ związki czynne mydlnicy są rozpuszczalne w wodzie. Przecinamy korzenie wzdłuż, kroimy na małe kawałki, a potem suszymy w temperaturze do 40°C. Dobrze wysuszone kłącze powinno mieć barwę brunatnoczerwoną na zewnątrz, a w środku musi być białe z pomarańczowym rdzeniem. Już ususzoną roślinę przechowujemy w chłodnym i suchym miejscu.
I na koniec jeszcze dwie przydatne propozycje przygotowania naparu do picia i nalewki z mydlnicy lekarskiej:
Napar z mydlnicy: pół łyżki kłączy lub ziela należy zalać dwiema szklankami wrzącej wody i odstawić na 30 minut, a po tym czasie przecedzić. Pić 4-5 razy w ciągu doby po 50 ml.
Nalewka z mydlnicy: 100 g świeżego surowca zalewamy 500 ml wódki i odstawiamy na tydzień. Po 7 dniach odcedzamy nalewkę i przelewamy do butelki. Pijemy 2 razy dziennie łyżeczkę nalewki rozcieńczoną w 100 ml przegotowanej wody. Można dodać trochę dobrej jakości miodu.
Źródło:
„Zioła z apteki natury”, dzieło zbiorcze, Wyd. PUBLICAT S.A., Poznań 2007.