Borówkę czernicę, czyli czarną jagodę (Vaccinium mirtyllus L.) najczęściej spotykamy w lesie, wśród mchów i wrzosów, zresztą jagoda właśnie do rodziny wrzosowatych należy. To krzewinka dorastająca do 40 cm wysokości o sztywnych, wzniesionych i mocno rozgałęziających się pędach. Lubi dość wilgotne i zacienione stanowiska. Teraz, w maju, kwitnie na potęgę, co zwiastuje dobre zbiory już pod koniec czerwca i w lipcu, kiedy jest ich najwięcej. Owoce można zbierać aż do września. Chociaż zbieranie jagód jest dość żmudne ze względu na to, że jest się narażonym na całe stada komarów, konieczność pochylania i trudne do doczyszczenia dłonie, które przybierają fioletowy kolor, warto je jeść! Mrożenie jagód jest świetnym pomysłem, ponieważ nie pozbawiamy ich wartości odżywczych tak, jak w przypadku wielu innych mrożonek, a przy tym są równie smaczne, co świeże.
Co zawierają borówki?
Owoce borówki zawierają cukry, pektyny, garbniki, enzymy o właściwościach bakteriobójczych, antocyjany, kwasy organiczne (w tym benzoesowy), saponiny, karotenoidy, a także witaminy (C i B1). Liście zaś to źródło flawonoidów, steroli, inozytów (obniżających poziom cukru we krwi). Jak chyba każda mama wie, porcja jagód jest świetnym środkiem na rozwolnienie, a przy tym każde dziecko zje ją bez specjalnego namawiania, jak to bywa w przypadku medykamentów. Jagody mają też działanie przeciwrobacze i korzystnie wpływają na wzrok. Nie bez powodu są w składzie wielu suplementów mających na celu wspieranie wzroku. Liście działają przeciwbiegunkowo równie skutecznie, co owoce, a także przeciwzapalnie, moczopędnie i obniżają poziom cukru, służą do płukania gardła i jamy ustnej.
Odwar
W celach leczniczych można zrobić odwar z owoców zalewając je po prostu wrzątkiem i krótko podgrzewając, ale nie doprowadzając do zagotowania. Na litr wody wystarczy dodać 5 łyżek owoców. Warto pić taki odwar kilkukrotnie w ciągu dnia po około 100ml.
Napar
Napar z liści przygotowuje się w analogiczny do odwaru z owoców sposób, czyli poprzez zalanie wrzątkiem liści (łyżka liści na szklankę wrzątku). Napar pije się trzy razy na dzień po pół szklanki.
Świeże owoce jagód to doskonała pożywka dla oczu i jelit.
Suszenie
Poza mrożeniem i przygotowywaniem konfitur można jagody suszyć, a potem dodawać na przykład do deserów, mieszanek herbacianych, ciast, babeczek, muesli, kaszek itd. Warto wiedzieć, że jagody uzyskują działanie lecznicze tylko po wysuszeniu i należy robić to ze starannością, aby surowiec nie zapleśniał. W tym celu jagody rozkłada się luźno i suszy w temperaturze do 60 stopni. Waga dobrze przygotowanego suszu stanowi 15% wagi świeżych owoców. Taki susz można przechowywać nawet przez kilka lat!
Liście pozyskuje się dopiero pod koniec owocowania obrywając nie więcej, niż 1/3 gałązki i suszy krócej, niż owoce w temperaturze pokojowej.
Borówka czernica znana była już Słowianom 700 lat temu! Była lekarstwem na robaki (owsiki, glisty ludzkie), składnikiem win i nalewek.
Gatunkiem zapomnianym, krewnym borówki czarnej, jest borówka bagienna. Występuje na torfowiskach i stąd jej przydomek “bagienna”. Krzewy są wysokie (do jednego metra) i mają spore, smaczne owoce. Borówka ta ma też potoczną nazwę “pijanica”, bo podobno jeśli zje się jej dużo, wywołuje działanie odurzające. Co prawda nie jest to fakt mający potwierdzenie w badaniach, ale trujące działanie pochodzi prawdopodobnie od bagna zwyczajnego, które rośnie blisko tej borówki.
Zanim pojawią się pierwsze świeże owoce, możecie na obiad przygotować pierogi z mrożonymi jagodami i śmietaną! Do dodatkowej porcji takiego posiłku nie trzeba będzie nikogo zachęcać! Jeden pierożek, to około 45 kacal, ale za to… jakich pysznych kalorii!
Pierogi z jagodami
Składniki:
- 500 g mąki pszennej
- 1 jajko
- 50 g masła
- 1 szklanka wody
- szczypta soli
- 500 g jagód
- 3 łyżki cukru
- śmietana
Przygotowanie:
Mąkę wsypujemy do dużej miski lub na stolnicę. Masło roztapiamy i studzimy. Do mąki dodajemy jajo, masło, szczyptę soli i trochę ciepłej wody, zaczynamy wyrabiać ciasto podlewając wodą. Ważne, aby woda była ciepła. Ciasto wyrabiamy do czasu, aż przestanie kleić się do rąk i będzie można je rozwałkować. Warto też przed rozwałkowaniem odstawić pod przykryciem kulkę z ciasta, aby odpoczęło i gluten związał. Jagody musimy dokładnie odsączyć i wymieszać z cukrem. Następnie wałkujemy jak najcieniej ciasto, nakładamy farsz jagodowy na wycięte okręgi z ciasta i zawijamy brzegi. Gotujemy we wrzątku lekko osolonym, aż wypłyną na powierzchnię, podajemy z porcją śmietany lub jogurtu naturalnego, który można zmieszać z jagodami i cukrem.
Smacznego!
Źródło: “Atlas ziół krajowych”, A. Iwaniuk, wyd. Bellona 2006.
Fot. https://pixabay.com/pl/