Origanum vulgare – lebidka pospolita (dziki majeranek, macierzanka wysoka, macierduszka, oregano) oprócz różnorodności nazewnictwa jest rośliną znaną i niezwykle cenną w leczeniu zaburzeń trawiennych, nieżytów błon śluzowych żołądka i dwunastnicy, nadmiernej fermentacji, wzdęć, niedoczynności wątroby i dróg żółciowych, kamicy żółciowej i schorzeń górnych dróg oddechowych. Poznana i opisana lebiodka pospolita została już w czasach starożytnych. Jej łacińska nazwa wywodzi się z języka greckiego: oros – góra i ganos – zdobić. Jako zioło lecznicze i przyprawowe opisał ją Dioskurides (I w.n.e.) w dziele pt. „O rzeczach leczniczych”. Znajduje się tam opis jej wyglądu i zastosowania w ówczesnej medycynie. Liście i kwiaty mieszano z winem i podawano ludziom pogryzionym przez dzikie zwierzęta. Lebiodki używano też na wzmocnienie nerwów, do leczenia chorób płucnych i usuwania hemoroidów. Najbardziej znana i uprawiana jest ona w Hiszpanii, Francji, Grecji, Meksyku i oczywiście we Włoszech, gdzie stanowi wręcz nieodzowny składnik każdej dobrej pizzy.
Roślina kwitnie od lipca do sierpnia. Ma krótkie dwuwargowe kwiaty na krótkich szypułkach zebrane na szczytach łodyg w podbaldachy. Oregano ma mocny, korzenny aromat. Zawiera olejek eteryczny, a także garbniki, flawonoidy, fitosterole, fenolokwasy, sole mineralne, związki żywicowe i gorycze. Jest także rośliną miododajną, więc warto posadzić ją w swoim ogrodzie. Nie wymaga zbyt dużej pielęgnacji, z roku na rok przyrasta, a świeże listki dodane do potraw nadają niepowtarzalny smak i aromat. Można też samodzielnie ją zbierać i suszyć, a przypalona na blasze w piekarniku lub patelni uwalnia bardzo przyjemny zapach w całym domu. Surowcem leczniczym jest ziele Herba Origani i olejek z ziela Oleum Origani.
Napary z majeranku można stosować zewnętrznie do płukania jamy ustnej i gardła, inhalacji w schorzeniach dróg oddechowych, a także do kąpieli przy świądzie skóry i do przemywania trudno gojących się ran. W kosmetyce używane są olejki z lebiodki jako środek aromatyzujący przy produkcji wód zapachowych, past, mydeł i innych kosmetyków, a także do masażu. Jeśli dodamy olejek do płukania włosów nada im piękny zapach i połysk.
W kuchni majeranek jest składnikiem mnóstwa dań, nie tylko w krajach śródziemnomorskich, bo przecież nie można nie dodać tego zioła do pieczeni, smażonych i duszonych mięs, ryb, wędlin, a także warzyw takich jak pomidory, cukinia, oberżyna. Bez lebiodki nie powstanie też żaden doskonały barszcz i wiele innych polskich zup, a także zapiekanek i sałatek. Czy wiesz, że… lebiodkę dodaje się także do kiszenia ogórków, konserwowania i grzybów? Aromatyzuje się nią też herbatę i wrzuca na palenisko, na którym piecze się różnego rodzaju mięsa, aby nabrały specyficznego ziołowego aromatu.
Co ciekawe z kwiatów lebiodki otrzymuje się barwnik farbujący na kolor pomarańczowy, zaś z ziela na kolor czarny!
Polecamy sprawdzony przepis na Królewski schab w majeranku.
Składniki:
- 1 kg schabu (w jednym kawałku)
- świeży lub suszony majeranek
- sól
- 5 ząbków czosnku polskiego
Sposób przygotowania:
Mięso dokładnie należy umyć i osuszyć przy pomocy ręcznika papierowego. Czosnek obieramy i kroimy na cieniutkie plasterki. Mięso nacinamy i do każdego nacięcia wkładamy plasterek czosnku. Im więcej takich nacięć, tym lepszego aromatu nabierze mięso. Nacieramy mięso solą (najlepiej morską) i obsypujemy jak największą ilością majeranku (najlepszy będzie świeżo zerwany). Tak przygotowane mięso odstawiamy do lodówki na całą noc. Pieczemy następnego dnia w temperaturze 180°C pod przykryciem przez godzinę. Po godzinie zdejmujemy przykrywkę i pieczemy jeszcze przez 40 minut. Warto też w trakcie pieczenia podlewać mięso z góry co jakiś tłuszczem, który się wytopił. Taki schab będzie z pewnością aromatyczny i smaczny, a jeść go możemy do obiadu na gorąco, na zimno lub na kanapkach zamiast wędliny. Smacznego!
