Właściwa nazwa dla irysów, to kosaćce niemieckie (Iris germanica). Już sam cesarz Karol Wielki doceniał ich walory estetyczne i wręcz nakazywał, aby były ozdobą królewskich ogrodów. Tak więc roślina ta stała się niezwykle popularna w całym cesarstwie. Zresztą do dziś, na terenach, gdzie niegdyś znajdowały się średniowieczne wirydarze można zaobserwować dziko rosnące kosaćce.
A skąd nazwa? Od kształtu liści, które przypominają kosę. Irysy pochodzą z okolic Morza Czarnego i Śródziemnego, ale i w Polsce świetnie się przyjmują i w zasadzie nie wymagają specjalnej pielęgnacji.
Kosaciec jest rośliną wieloletnią, potrafi osiągnąć wysokość jednego metra, ma wysoką i bezlistną łodygę, a liście są szablaste, zaostrzone na końcach. Kwitnie w czerwcu, a kwiaty mogą przyjmować ubarwienie fioletowe, białe i niebieskie.
Owocem jest torebka, a surowcem zielarskim kłącze.
Co zawiera?
Roślina zawiera aż 50% skrobi, olejek eteryczny, śluz, garbniki, olej tłusty, związki cukrowe, flawonoidy, glikozyd irydynę i sole mineralne. Lecznicze działanie mają także odmiany kosaćca: kosaciec blady i kosaciec florencki.
Kiedy zbieramy?
Kłącza wykopuje się jesienią. Muszą to być rośliny trzy lub czteroletnie. Należy oczyścić kłącze, umyć, okorować i pokroić na drobniejsze części. Suszyć należy w temperaturze do 60 stopni Celsjusza w suszarni. Następnie ususzone kłącze trzeba sproszkować i przechowywać w chłodnym, suchym miejscu w szczelnych pojemnikach, najlepiej ze szkła.
Na co pomaga kosaciec?
Kosaciec ma działanie moczopędne, powlekające, żółciopędne, wykrztuśne i przeciwbakteryjne. Wyciągi stosowane są na choroby dróg oddechowych i moczowych, ale także na nadmierną fermentację jelitową (wzdęcia). Kłącze jest składnikiem wielu mieszanek ziołowych. W medycynie ludowej kłączem usuwa się piegi i przebarwienia skórne, zaś w kosmetyce używa się go do aromatyzacji w przemyśle perfumeryjnym.
Czy wiesz, że…
Sproszkowane kłącze utrwala zapachy i używane jest do produkcji zasypek przeciw nadmiernemu poceniu się, proszku do zębów, suchych szamponów i maseczek kosmetycznych?
Kwiaty i kłącze po zasuszeniu mają wciąż przyjemny zapach, toteż używa się ich do robienia tak zwanych potpourri, czyli mieszanek zapachowych. To zdrowsza alternatywa dla chemicznych odświeżaczy powietrza!
Źródło fot.: pixabay.com i Wikipedia