Jemioła kojarzy się ze świętami i oczywiście z miłym zwyczajem całowania się pod jemiołą, ale co to za roślina? Czy jest szkodliwa dla drzew, na których rośnie i czy ma właściwości lecznicze? Zacznijmy od początku: jemioła pospolita (Viscum album) to nieduży krzew z rodziny gązewnikowatych, ma kulistą koronę wielkości 30-80 cm i jest półpasożytem.
Co to znaczy, ze jest półpasożytem? Jemioła sama syntetyzuje substancje odżywcze, ale wodę i sole mineralne pobiera od drzewa, na którym rośnie. Korzeń jemioły to rozbudowany system ssawek rozrastający się w gałęziach drzewa. Ssawki biegną między korą i drewnem oraz w odgałęzieniach wtórnych wrastających w drzewo. W zależności od tego na jakim drzewie rośnie zmienia nazwę, toteż na sośnie lub świerku to Viscum ssp. Pini Janch, na topoli, drzewach owocowych, brzozie, lipie, to Viscum ssp. Mali Janch. Jemioła kwitnie w lutym i w marcu, kwiaty są rozdzielnopłciowe, żółtozielone, wyrastają w kątach liści. Owocem jest biała jagoda, może być też lekko żółta, a w środku są nasiona o twardej okrywie. Jemioła zawiera wiskotoksyny, aminy biogenne (histaminę, holinę), flawonoidy, trójterpeny, fenolokwasy, glikoproteiny i alkohole cukrowe. Jest to roślina trująca, ale surowiec zielarski, którym jest ziele (ulistnione wierzchołki gałązek), po odpowiednim przetworzeniu ma działanie lecznicze.
Wróćmy jeszcze do zwyczajów związanych z jemiołą. Gałązki jemioły wiązane pod sufitem mają ochraniać dom i jego mieszkańców, przynosić szczęście, a zwyczaje ten pochodzi z krajów nordyckich. Zwyczaj całowania się pod jemiołą najprawdopodobniej wywodzi się z XVII wiecznej Anglii, gdy po każdym pocałunku mężczyzna zrywał z krzaków po jednym owocu. Gdy zerwał wszystkie, to miała być to gwarancja płodności. Lepki sok z owocu jemioły uważano bowiem za… boskie nasienie!
Na co jemioła?
Jemioła pospolita reguluje przemianę materii i układu krążenia, spowalnia rytm serca, działa przeciwmiażdżycowo, moczopędnie, przeciwkrwotoczne, pobudza czynność układu odpornościowego, a nawet ma działanie przeciwnowotworowe.
Wyciągi i sok stosowane są na nadciśnienie I i II stopnia, na niewydolność krążenia, miażdżycę, zaburzenia w okresie przekwitania, nowotwory, na krwawienie z nosa. Zewnętrznie wyciągów z jemioły można używać do kąpieli i tak zwanych „nasiadówek” w różnego rodzaju kobiecych chorobach. Maści z ekstraktem z jemioły polecane są na problemy skórne.
Kiedy zbierać?
Jemiołę zbieramy z wycinanych drzew od grudnia do marca. Ulistnione wierzchołki suszymy w suszarni. Trudno jest je wysuszyć na wolnym powietrzu, ponieważ bardzo długo schną. Przechowujemy w suchym, ciemnym miejscu w szczelnych opakowaniach.
UWAGA! Jak wspomnieliśmy jemioła jest trująca, więc każdorazowo należy skonsultować się ze specjalistą przed jej zastosowaniem, zwłaszcza wewnętrznie. Jeśli przedawkujemy jemiołę mogą wystąpić takie objawy, jak wymioty, majaczenie i kolki.