Wrzesień to miesiąc grzybobrań i spacerów po lesie. Jest to też czas na robienie zapasów w postaci roślin leczniczych, które zapewnią nam zdrowie i odporność zimą. To ostatni moment, aby zebrać i zasuszyć borówkę brusznicę, która znana jest ze swoich właściwości moczopędnych, rozkurczowych, ściągających, przeciwzapalnych, a także łagodzących ciśnienie krwi i uszczelniających ściany naczyń krwionośnych.
Gdzie występuje i jakich warunków wymaga?
Borówka brusznica występuje w całej Europie, Azji, Ameryce Północnej. Lubi kwaśne gleby, towarzystwo świerków i sosen, torfowiska wysokie, polany i wrzosowiska. Jeśli chcemy posadzić brusznicę w ogrodzie, należy zapewnić jej kwaśną glebę (3,5-5,0 pH), piaszczystą, próchniczną, umiarkowanie wilgotną, ponieważ nie znosi zbyt dużej ilości wody. Powinna mieć sporo światła, wtedy będzie się rozrastać przez podziemne kłącza.
Nazywana jest inaczej borówką czerwoną, brusznicą właściwą i kwaśnicą. Borówka brusznica to krzewinka z rodziny wrzosowatych o wzniesionej łodydze, słabo rozgałęzionej o listkach niewielkich (1-2,5cm) jajowatego kształtu, wiecznie ciemnozielonych. Kwitnie na biało od maja do sierpnia. Owocem jest jagoda, początkowo biała, a gdy dojrzeje czerwona, o cierpkim, kwaśnym smaku.
Surowce zielarskie i zbiór
Surowcem zielarskim są liście i owoce. Liście zawierają garbniki (12%), glikozydy fenolowe, flawonoidy, kwasy organiczne, sole mineralne, zaś owoce bogate są w kwasy organiczne, antocyjany, garbniki, cukry i witaminy A, C i P. Jest to roślina miododajna, a do celów leczniczych pozyskiwana jest ze stanowisk naturalnych. Liście zbieramy jesienią i suszymy w przewiewnym miejscu, zaś owoce zbieramy, gdy są w pełni dojrzałe w sierpniu i wrześniu i suszymy w temperaturze do 60 stopni Celsjusza.
Działanie lecznicze
Napary i odwary z liści borówki brusznicy stosuje się na biegunki, choroby nerek, zapalenie pęcherza moczowego, kamicę moczową, skąpomocz, nieżyty żołądkowo – jelitowe. Napary i odwary z owoców zaś pomagają zwalczać przeziębienia, leczyć stany zapalne dróg moczowych i zaburzenia trawienne.
Odwar z liści
Aby przyrządzić odwar z liści należy jedną łyżkę liści zalać szklanką wrzątku, zagotować aż zawrze, a potem na małym ogniu gotować przez około pięć minut. Następnie odwar zostawiamy na 10 minut, przecedzamy i pijemy po pół szklanki dwa lub trzy razy na dobę.
Borówka w kuchni
Ze względu na cierpki i gorzkawy smak nadaje się do przetworów takich jak soki, dżemy, kompoty, galaretki, konfitury do mięs, zwłaszcza do indyka, dziczyzny, czy pieczeni wołowej. Jest też podstawowym składnikiem sosu tak zwanego cumberland serwowanego z wędlinami i zimnymi mięsami.
Sos cumberland
Składniki:
- 200g galaretki z borówki brusznicy
- pomarańcza
- cytryna
- 2 szt. szalotki
- 100ml porto
- 1 łyżka octu winnego
- imbir
- biały pieprz
- sól
Przygotowanie:
Pomarańczę i cytrynę wyparzamy i obieramy skórkę (bez białej części) i kroimy w cieniutkie paseczki. Obgotowujemy przez 5 minut w niewielkiej ilości wody i odcedzamy. Szalotki siekamy drobno, sparzamy wrzątkiem i odcedzamy. Do galaretki z borówki dodajemy porto, sok z pomarańczy i cytryny, cebulę oraz skórki. Doprawiamy octem, solą, imbirem i białym pieprzem. Zamiast imbiru można dodać też łyżkę musztardy.
UWAGA!
Napar z liści borówki obniża poziom cukru we krwi, dlatego osoby chorujące na cukrzycę powinny skonsultować się z lekarzem przed zastosowaniem. Naparu nigdy nie należy stosować zbyt długo!