Nasturcja wielka (Tropaeolum maius) przywędrowała na stary kontynent w 1684 roku, chociaż jako roślina lecznicza znana była znacznie wcześniej. Stosowano nasturcję jako środek zapobiegający niebezpiecznemu w tamtym okresie szkorbutowi, ale leczono nią też na rozedmę płuc, zapalenia oskrzeli, a także na wzmocnienie włosów.
W stanie naturalnym nasturcja rośnie w Peru oraz w Ekwadorze, ale dobre warunki ma także w Brazylii, na wiecznie zielonej Maderze, czy na Juan Fernandez.
W Polsce niestety musimy ją wysiać, aby cieszyła swoim wyglądem. Istnieje kilka odmian, które odróżniają się od siebie budową, wielkością i zabarwieniem kwiatów.
Charakterystyka
Nasturcja wielka to roślina jednoroczna lub wieloletnia z rodziny nasturcjowatych. Osiąga długość do 5 metrów, ma płożącą łodygę, dość kruchą, a liście tarczowate o gładkich brzegach, niezwykle charakterystyczne. Kwitnie od maja do października. Kwiaty są koloru pomarańczowego, żółtego, albo czerwonego. Są dość spore, mają tak zwaną ostrogę, wyrastają na długich szypułkach.
Owocem jest rozłupina rozpadająca się na trzy rozłupki.
Jak zbierać?
Surowcem zielarskim są kwiaty, liście, ziele i nasiona. Zbieramy kwitnące ziele do mniej więcej połowy września i suszymy w temperaturze do 40 stopni. Owoce zaś suszymy w suszarni w temperaturze 60 stopni, zaś kwiaty najlepiej położyć w ciemnym, przewiewnym miejscu w temperaturze pokojowej. Przechowujemy w zamkniętych i szczelnych pojemnikach, najlepiej ze szkła.
Działanie
Zawiera glikozyd glikotropeolinę, karotenoidy, witaminę C, flawonoidy, sole mineralne, garbniki i kwasy. Roślina ta działa przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo, przeciwwirusowo, moczopędnie, przeciwzapalnie, żółciopędnie, wykrztuśnie, odtruwająco, wzmacniająco, reguluję przemianę materii i przyspiesza trawienie.
Nasturcję wykorzystuje się w leczeniu chorób moczowych i genitalnych. Pomaga zwalczać infekcje dróg oddechowych, dziąseł i stanów zapalnych różnego pochodzenia.
Jak stosować?
W formie naparów pomaga na schorzenia górnych dróg oddechowych, na stany zapalne, na wątrobę, woreczek żółciowy, na przeziębienia, zaburzenia trawienia i choroby skórne.
Napar z nasturcji przygotowujemy z trzech łyżeczek liści nasturcji, świeżych lub suszonych, zalewając je wrzątkiem i parząc pod przykryciem przez kwadrans.
Można też stosować napary zewnętrznie, w formie okładów i do przemywania owrzodzeń, zmian skórnych, czy na trądzik, a także płukać jamę ustną w stanie zapalnym.
Nasturcja w kuchni
Kwiaty mają dość ostry, ale przyjemny smak, pomiędzy rzodkiewką, a rzeżuchą. Można używać młodych pędów i kwiatów do sałatek. Zielonymi nasionami i pączkami kwiatowymi można zastąpić kapary, gdyż niedojrzałe owoce można marynować w occie.
Przeciwwskazania
Nasturcji nie można używać, jeśli ma się problemy z wrzodami żołądka i jelit, a także schorzeniami nerek. Nie jest też zalecana dla małych dzieci i kobiet w ciąży. Przedawkowanie może doprowadzić do białkomoczu, który objawia się poprzez spienienie moczu, dochodzi wtedy do obrzęków stóp, dłoni lub twarzy.