Łopian większy (Arctium lappa) jest rośliną, która ze względu na swój niewybredny charakter może rosnąć dosłownie wszędzie, poza piaszczystymi i podmokłymi terenami. Z ogrodów przeważnie jest usuwany jako chwast, chociaż trzeba przyznać, że wygląda bardzo estetycznie. Naraża się niewątpliwie swoimi czepliwymi skłonnościami, z łatwością wczepia się w sierść zwierząt, ale nie robi tego z czystej złośliwości, lecz w ten specyficzny sposób rozsiewa swoje nasiona.
Kiedyś, w wierzeniach ludowych, łopian był rośliną nie tylko leczniczą, ale i magiczną. O świcie zrywano go i przystrajano wiejskie obejścia wierząc, że to uchroni domostwo przed złymi mocami. Szczególną moc przypisywano roślinom, które były zebrane w wigilię świętego Jana. Wtedy wito wianki z łopianem i puszczano je na wodę, a w ten sposób można było wyczytać swoją przyszłość!
Co warto wiedzieć o łopianie?
Łopian jest dwuletnią rośliną z rodziny astrowatych, może osiągnąć nawet dwa metry wysokości, ma palowy, gruby i rozgałęziony korzeń, a łodygę sztywną, bruzdowaną i słabo ulistnioną. Liście ma duże, szerokie, jajowate, u nasady sercowate, brzegi liści są ząbkowane lub gładkie, mają długie ogonki, a od spodu są szaro owłosione i ułożone naprzemianlegle.
Kwitnie od lipca do sierpnia, a kwiatki są koloru różowoczerwonego, zebrane w kuliste koszyczki z haczykowatymi łuskami okrywy tworzącymi baldachogrona. Owocem łopianu jest niełupka, czyli suchy, niepękający, jednonasienny owoc.
Co zawiera łopian?
Łopian kryje w sobie olejek eteryczny, inulinę (aż do 40%), związki poliacetylenowe, kwasy organiczne, garbniki, fitosterol, śluz, gorycze, związki białkowe, flawonoidy, witaminy i sole mineralne.
Surowiec zielarski
Surowcem zielarskim łopianu większego są liście, korzeń i owoce, a także sok pozyskiwany z korzenia rośliny. Podobnych surowców leczniczych dostarczają też łopian pajęczynowaty i łopian mniejszy.
Zbiór i suszenie
Najlepiej przystąpić do zbioru łopianu większego w przypadku liści jeszcze przed kwitnieniem, albo na początku kwitnienia. Korzenie zaś wykopujemy na jesień w pierwszym roku wegetacji, albo wiosną w drugim roku. Należy je dokładnie oczyścić, podzielić na kawałki i suszyć w temperaturze do 50 stopni Celsjusza.
Działanie
Łopian ma działanie napotne, moczopędne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne, odtruwające, słabe przeciwcukrzycowe, łagodnie przeczyszczające, wpływa też regulująco na trawienie i metabolizm oraz wzmaga wydzielanie kwasów trawiennych.
W medycynie łopianu używa się w postaci wyciągów wodnych, alkoholowych oraz soku z korzeni. Zaleca się ich stosowanie w nieżytach przewodu pokarmowego, zaburzeniach przemiany materii, schorzeniach dróg moczowych, kamicy moczowej, artretyzmie, schorzeniach skórnych, trądziku, uporczywych czyrakach, świądzie, łuszczycy i na wypryski skórne.
Zewnętrznie odwarów z korzenia łopianu używa się do przemywania, okładów na trądzik, czyraki, infekcje grzybicze, owrzodzenia i na wypadanie włosów.
W kosmetyce łopian także ma swoje miejsce. Jest często składnikiem preparatów do pielęgnacji włosów suchych, matowych, rozdwajających się, wypadających i ze skłonnością do łupieżu. Wyciągi z łopianu dodaje się do kąpieli, a w tym celu wystarczy 2 łyżki liści łopianu zalać wrzątkiem (2 łyżki liści na 3 liry wody), zaparzyć przez 20 minut i wlać do wanny z kąpielą. Taka kąpiel powinna trwać minimum kwadrans. Działa przeciwgrzybiczo i przeciwbakteryjnie.
Czy wiesz, że…
w Chinach i Japonii korzenia łopianu używa się jak jarzyny? Z ziela zaś otrzymuje się żółty barwnik.