Jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea syn. Brauniera purpurea, Rudbeckia purpurea) to roślina wyglądająca bardzo ozdobnie i dość popularna w polskich ogrodach. Jest rośliną wieloletnią, która może osiągnąć wysokość nawet 180 cm. Łodyga jest bardzo sztywna, ulistniona, a na jej szczycie znajduje się koszyczek kwiatowy. Liście dolne mają kształt jajowaty i lancetowaty o długości do 25 cm, zaś górne, w lancetowatym kształcie są mniejsze, szorstkie, o brzegach grubo piłkowatych lub też całych, ułożonych skrętolegle. Kwitnie od lipca do września, a kwiaty (duże języczkowate) zebrane są w koszyczki o średnicy do 12 cm. Mają intensywny purpurowy lub różowy (rzadziej biały) kolor, a kwiaty rurkowe brunatny. Nie pachną zbyt intensywnie. Owocem jeżówki jest niełupka (suchy, niepękający, jednonasienny owoc, posiadający skórzastą lub zdrewniałą owocnię otaczającą luźno nasienie). Ziele zawiera fenolokwasy, flawonoidy, polisacharydy, poliacetyleny, alkiloamidy i alkiloaminy, zaś korzeń fenolokwasy, polisacharydy, poliacetyleny i alkiloamidy. Jeżówkę pozyskuje się z upraw, a surowcem leczniczym są kłącza i korzeń Radix Echinaceae purpureae oraz ziele Herba Echinaceae.
Roślina ta była znana już Indianom plemion Ameryki, którzy stosowali ją na przeziębienia, trudno gojące się rany, ukąszenia węży oraz zatrucia. Właśnie dzięki Indianom biali osadnicy poznali bardzo wiele gatunków roślin i wykorzystywali je w leczeniu. Do Europy jeżówka trafiła dopiero na początku XX wieku. W stanie naturalnym możemy spotkać tą roślinę w Ameryce Północnej.
Wielu ludzi uważa, że działanie farmaceutyków jest o wiele silniejsze, niż roślin i w związku z tym nie można przedawkować ziół. To wielki błąd! Na przykład stosowania jeżówki nie zaleca się przez dłuższy, niż dwa tygodnie czas ze względu na bardzo silne działanie tej rośliny! Oczywiście wiele też zależy od formy, w jakiej ją przyjmujemy. Jeśli są to na przykład tabletki z jej dodatkiem, to należy ściśle przestrzegać dawek zalecanych przez producenta.
Wiele badań naukowych dowiodło, że jeżówka purpurowa wykazuje dużą skuteczność w przypadku infekcji i stanów zapalnych dróg oddechowych, chorobach immunologicznych oraz obniżonej odporności, a także w przeziębień lub grypy. Zioło to wpływa na aktywność makrofagów i leukocytów, które wydzielają substancje zwalczające wirusy oraz bakterie. Ponadto, warto zastosować jeżówkę przy schorzeniach przewodu pokarmowego, nawracających problemach dróg moczowych, stanach zapalnych dróg żółciowych, zapaleniu oskrzeli i stawów. Echinacea wykorzystywana jest również w kosmetyce do produkcji kosmetyków o działaniu regenerującym, wygładzającym, nawilżającym, ochronnym i przeciwzmarszczkowym. Kremy na bazie jeżówki są odpowiednie dla każdego typu skóry, nawet tej bardzo wrażliwej. Ziele jeżówki jest składnikiem balsamów do ciała i emulsji do opalania, a także toników, maseczek i środków do pielęgnacji ust.
Rozróżniamy kilka odmian jeżówki, których nazwy wiążą się z ich wyglądem:
- jeżówka purpurowa, to najbardziej znana odmiana w Polsce, zalecana na kaszel, ból gardła czy przeziębienie;
- jeżówka żółta, która w polskich ogrodach spotykana jest stosunkowo rzadko, jej wysokość sięga ok. 80 cm, a kwiaty mają intensywny, żółty kolor;
- jeżówka wąskolistna, której zaletą jest korzystny wpływ na układ odpornościowy oraz działanie antybakteryjne i przeciwzapalne;
- jeżówka biała poza kolorem kwiatów praktycznie niczym nie różniąca się od purpurowej i prawie tak samo popularna. Ta odmiana wykazuje właściwości przeciwbólowe i przeciwzapalne.
Jeśli macie jeżówkę w swoich ogrodach, to warto ją zbierać w okresie kwitnienia, w suchy, pogodny dzień i suszyć na przykład w suszarce do temperatury 40°C lub rozkładając płasko cieniutką warstwę w przewiewnym pomieszczeniu. Jesienią można wykopać korzenie i kłącza, oczyścić, umyć, pociąć na mniejsze części i wysuszyć w temperaturze do 50°C. Wysuszone części rośliny przechowujemy zawsze w suchym miejscu, w słoikach lub papierowych torebkach, ale nie plastikowych pojemnikach. Ze względu na walory estetyczne jeżówka jest piękną ozdobą w każdym ogrodzie i pożywką dla owadów. W sklepach możemy znaleźć jeżówkę w postaci tabletek, syropu, kropli lub soku.
A jak zrobić napar z jeżówki w domu?
Wykonuje się go z ziela, które należy zerwać w czasie kwitnienia. Przygotowany wcześniej susz należy rozdrobnić, zalać 300 ml wrzątku i zaparzać przez około pół godziny, następnie przecedzamy. Po przecedzeniu napar jest gotowy do picia. Ma przede wszystkim pozytywny wpływ na układ krążenia, wzmaga pocenie redukując tym samym gorączkę oraz chroni organizm przed infekcjami. Stosujemy napar około dwóch razy dżinnie po 100 ml przez miesiąc, a następnie robimy dwutygodniową przerwę. W przypadku dzieci zawsze należy skonsultować się z lekarzem! Pamiętajmy, że zioła mają bardzo silne działanie i stosowane nieprawidłowo (na przykład w zbyt dużej dawce) mogą wywołać skutki niepożądane. Natura karmi nas, leczy, więc warto poznawać jej tajniki i zgłębiać wiedzę z zakresu ziołolecznictwa, a wtedy okaże się, że rozwiązania na nasze dolegliwości zdrowotne są dosłownie… na wyciągniecie ręki!
